ZOSTAŃ RODZICEM ZASTĘPCZYM
Chcemy gorąco zachęcić Państwa do zainteresowania się tematyką rodzinnej pieczy zastępczej i przedstawić najważniejsze informacje dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej.
Rodzinne formy pieczy zastępczej są najbardziej zbliżone do naturalnego środowiska. Dziecko ma prawo do dorastania w środowisku rodzinnym, umieszczenie dziecka w instytucjonalnej formie pieczy zastępczej powinno być ostatecznością i tylko w sytuacji, kiedy niema szans na zapewnienie mu właściwej opieki w rodzinie naturalnej albo w rodzinnych formach pieczy zastępczej.
Najlepszym miejscem doświadczania bliskości jest sprawnie funkcjonująca rodzina umożliwiająca mu bezpieczny pobyt i rozwój dziecka. Rodzinna piecza zastępcza jest czasową formą sprawowania opieki nad dzieckiem.
Zgodnie z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, piecza zastępcza jest sprawowana w dwóch formach:
1. Rodzinnej pieczy zastępczej:
- rodzina zastępcza,
- rodzinny dom dziecka.
2. Instytucjonalnej pieczy zastępczej:
- placówka opiekuńczo-wychowawcza,
- regionalna placówka opiekuńczo-wychowawcza,
- interwencyjny ośrodek preadopcyjny.
Zawsze w pierwszej kolejności z uwagi na dobro dziecka rozpatrywane jest umieszczenie go w rodzinnej pieczy zastępczej.
Typy rodzin zastępczych
1. Spokrewniona – tworzą ją małżonkowie lub osoba nie pozostająca w związku małżeńskim, u których umieszczono dziecko w celu sprawowania nad nim pieczy zastępczej, będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka,
2. Nie spokrewniona - tworzą ją małżonkowie lub osoba nie pozostająca w związku małżeńskim, u których umieszczono dziecko w celu sprawowania nad nim pieczy zastępczej, nie będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka,
3. Zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna - tworzą ją małżonkowie lub osoba nie pozostająca w związku małżeńskim, u których umieszczono dziecko w celu sprawowania nad nim pieczy zastępczej, nie będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka. W rodzinie zastępczej zawodowej pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego umieszcza się dziecko do czasu unormowania jego sytuacji, nie dłużej jednak niż na okres 4 miesięcy. W uzasadnionych przypadkach okres może być przedłużony, za zgodą organizatora rodzinnej pieczy zastępczej do 8 miesięcy lub do zakończenia postępowania sądowego (o powrót dziecka do rodziny; przysposobienie; umieszczenie w rodzinnej pieczy zastępczej).
W rodzinie zastępczej zawodowej specjalistycznej umieszcza się w szczególności:
- dzieci legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności;
- dzieci na podstawie ustawy z dnia 26 października 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich;
- małoletnie matki z dziećmi.
W województwie mazowieckim w 2022r. opiekę nad dziećmi sprawowało 4014 rodzin zastępczych, z tego blisko 1351 to rodziny zastępcze niezawodowe i zawodowe, które otaczają opieką i wychowaniem łącznie 2016 dzieci (dane z Urzędu Statystycznego w Warszawie).
Kto może ubiegać się o pełnienie funkcji rodziny zastępczej
Kandydaci na do pełnienia funkcji rodziny zastępczej muszą spełniać następujące wymogi:
1. dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej;
2. nie są i nie byli pozbawieni władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona;
3. wypełniają obowiązek alimentacyjny – w przypadku, gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego;
4. nie są ograniczeni w zdolności do czynności prawnych;
5. są zdolni do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone zaświadczeniami o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej (lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka) od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej;
6. przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
7. zapewniają odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb, w tym:
- rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego,
- właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań,
- wypoczynku i organizacji czasu wolnego;
8. nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;
9. w przypadku rodziny zastępczej niezawodowej co najmniej jedna osoba tworząca tę rodzinę musi posiadać stałe źródło dochodów;
Osobom ubiegającym się o pełnienie funkcji rodziny zastępczej spokrewnionej, niezawodowej i zawodowej organizator rodzinnej pieczy zastępczej wystawia opinię, w której zawarta jest ocena sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej,
Kandydaci do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka są zobowiązani do ukończenia szkolenia organizowanego przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej.
Organizator rodzinnej pieczy zastępczej jest wyznaczoną przez starostę jednostką organizacyjną powiatu lub podmiotem, któremu powiat zlecił realizacje tego zadania. W przypadku, gdy wyznaczoną jednostką organizacyjną jest powiatowe centrum pomocy rodzinie, w centrum tym działa zespół do spraw pieczy zastępczej.
Koordynator rodzinnej pieczy zastępczej zatrudniany jest przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej, a jego zadaniem jest w szczególności udzielanie pomocy rodzinom zastępczym i prowadzącym rodzinne domy dziecka w realizacji zadań.
Tryb umieszczania dziecka w rodzinie zastępczej
Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej następuje na podstawie orzeczenia sądu.
Rodzina zastępcza zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego przyjmuje dziecko:
- na podstawie orzeczenia sądu;
- w przypadku, gdy dziecko zostało doprowadzone przez Policję lub Straż Graniczną;
- na wniosek rodziców lub innej osoby w przypadku, o którym mowa w art. 12a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
Wsparcie dla rodzin zastępczych
Rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka, na każde umieszczone dziecko, przysługuje świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania, nie niższe niż kwota:
- 899 zł miesięcznie – w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej;
- 1361 zł miesięcznie – w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka.
Ponadto rodzinie zastępczej zawodowej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka przysługuje wynagrodzenie nie niższe niż 4100 zł miesięcznie, natomiast rodzinie zastępczej zawodowej pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego przysługuje wynagrodzenie nie niższe niż 5084 zł.
Rodzinie zastępczej przysługuje też wsparcie specjalistyczne w postaci poradnictwa prawnego, pedagogicznego i psychologicznego, a także możliwość uczestnictwa w grupach wsparcia.
Prawa dziecka w rodzinie zastępczej
Dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej ma w szczególności prawo do:
- powrotu do rodziny;
- utrzymywania osobistych kontaktów z rodzicami, z wyjątkiem przypadków, w których sąd zakazał takich kontaktów;
- stabilnego środowiska wychowawczego;
- kształcenia, rozwoju uzdolnień, zainteresowań i przekonań oraz zabawy i wypoczynku;
- pomocy w przygotowaniu do samodzielnego życia;
- ochrony przed arbitralną lub bezprawną ingerencję w życie dziecka;
- informacji i wyrażania opinii w sprawach, które go dotyczą, odpowiednio do jego wieku i stopnia dojrzałości;
- ochrony przed poniżającym traktowaniem i karaniem;
- poszanowania tożsamości religijnej i kulturowej;
- dostępu do informacji dotyczących jego pochodzenia.
Należy tutaj podkreślić, że tworzenie warunków do powstawania i działania rodzin zastępczych, rodzinnych domów dziecka należy do zadań własnych powiatu. Powiat opracowuje i realizuje 3-letni powiatowy program dotyczący rozwoju pieczy zastępczej, w którym zawiera między innymi coroczny limit rodzin zastępczych zawodowych. W celu uzyskania szczegółowych informacji prosimy o kontakt z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Mińsku Mazowieckim.
